nagłówek "Avorum respice mores" (Bacz na obyczaje przodków) – dewiza herbowa przysługująca jedynie hrabiom Ledóchowskim h. Szaława link nagłówka

Toporów

Maciej KobylińskiBartosz Kobyliński

Toporów to wieś na południowym Podlasiu położona 5 km na wschód od Łosic, obecnie znajdująca się w województwie mazowieckim, powiecie i gminie Łosice.

Toporów - dwór

Toporów - dwór

Na wzgórzu za wsią wznosi się dwór wybudowany przez hrabiego Ossolińskiego z Tęczyna h. Topór na początku XVIII w. Jest to parterowy budynek wolnostojący, wybudowany na rzucie prostokąta, częściowo podpiwniczony (piwnica obecnie zagruzowana), z piętrową wystawką na osi. Po bokach wznoszą się skrzydła zwane kiedyś "skarbem" i "kaplicą". Dwuspadowy dach pierwotnie kryty był czerwoną dachówką.

Toporów - dwór

We wnętrzu (obecnie silnie zdewastowanym) do lat 90. można było jeszcze podziwiać zabytkowy kominek i piece ze zdobionymi, barwnymi kaflami, które w latach 90. zostały w całości barbarzyńsko rozszabrowane. Obecnie cały obiekt w dużym stopniu zdewastowany.

Toporów - park

Toporów - park

Dwór otacza rozległy park krajobrazowy (o powierzchni 8,15 ha) z I połowy XIX wieku, założony na wyniosłości terenowej, z czytelnym od południowego-zachodu zarysem fortyfikacji. W parku spotkać można wiele pomników przyrody - zabytkowych okazów rzadkich gatunków drzew. Na wielu widać ślady po uderzeniach piorunów. Po nacjonalizacji majątku, w parku prowadzona była hodowla bażantów.

Toporów - park

W wyniku braku pielęgnacji park w znacznym stopniu był porośniętym samosiewami. Ok. 2020 r. dokonano znacznej wycinki zakrzaczeń i wyrównania terenu parku.

Toporów - jesion

Toporów - jesion

Wspaniałą ozdobą parku był jesion wyniosły - jeden z największych i najpotężniejszych jego okazów w Europie. Oficjalnie figuruje pod nazwą "Jesion Napoleoński" - podług miejscowej legendy bowiem, odpoczywał pod nim sam Napoleon podczas przemarszu jego wojsk na Moskwę w 1812 r.

Toporów - jesion

Mierzył ok. 30 m wysokości przy aż 5,5-metrowym obwodzie pnia, w dodatku przy pomiarach dokonanych ok. 3,5 m. nad poziomem gruntu, co daje aż 175 cm średnicy. Klasycznie mierzony obwód pierśnicowy tego okazu dochodzi nawet do 6,5 m, jednak ta partia pnia przez swą deformację nieco aberruje dokładne wyniki.

Zimą 2011 r. Jesion Napoleoński uległ pod naporem potężnych, grudniowych wichur. Jak się okazało, jego potężny pień był pusty w środku, a drzewo stało tylko dzięki zewnętrznym tkankom, również zresztą nadszarpniętych przez próchnicę. W związku z tym dokładne oszacowanie wieku drzewa, przynajmniej na podstawie liczby słojów, pozostaje niemożliwe.

Toporów - stawy

Wjazd do parkowo-pałacowego zespołu prowadzi przez groblę między stawami, obsadzoną kilkusetletnimi wierzbami. Po rezydencji Kiszków pozostał zarys starych fortyfikacji z XVII w. (najbardziej czytelny od południowego zachodu) oraz pozostałości wału i fosy.

Toporów - kapliczka

Toporów - kapliczka

Na rozstaju dróg w pobliżu dworu słupowa kapliczka przydrożna z 1790 r. Na niskim, czworobocznym cokole umieszczono filar z rzeźbą Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej w zwieńczeniu. Odrestaurowana w 2009 r. staraniem Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łosickiej.

Wszystkie zdjęcia z Toporowa znajdują się w dziale Toporów - Chotycze / Galeria

Bibliografia:

  1. "Kronika rodzinna". Władysław Wężyk; Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987.
  2. "Łosice i okolice. Przewodnik turystyczny". Ryszard Chojecki; Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej Lublin i Biała Podlaska 1983.
  3. "Mapa topograficzna Polski: Siedlce". Marta i Piotr Śliwińscy; Wojskowe Zakłady Kartograficzne, Warszawa 1997.
  4. "Powiat Łosicki". Starostwo Powiatowe w Łosicach.
  5. Serwis internetowy "Ossolińscy".
  6. www.zabytki.pl
Ojcowie serwisu Polinów
Toporów i Chotycze
Kobylińscy
południowe Podlasie
południowe Podlasie
Kobylińscy
Kobylińscy