Kownaty

Kownaty to wieś na południowym Podlasiu, położona 15 km na południowy wschód od Łosic.

Kownaty - właściciele

Nassutowie - dobra bialskie, w skład których wchodziły Kownaty zostały nadane w XV w. przez Władysława Jagiełłę Janowi Nassucie. Po nim dobra bialskie przeszły na syna Nassuty - Jana Nassutowicza, a następnie córkę Jana Nassutowicza - Annę, która wniosła je Zabrzezińskim. Później dobra te przeszły do Illiniczów, a przed tokiem 1567 zostały podzielone pomiędzy trzech synów Jerzego Illinicza

Radziwiłłowie - od 1567 r. do XVIII wieku. W XVII w. w Kownatach został założony folwark.

Kownaccy - w XVIII w. byli dzierżawcami folwarku. Inwentarz z 1736 r. wskazuje, że pełnił on typowe funkcje użytkowe. Znajdowały się w nim m.in. aż 3 stajnie, co może oznaczać, że pełnił w dobrach bialskich funkcje stadniny koni. Wg inwentarza z 1742 r. nastąpiła zmiana funkcji folwarku, który był nastawiony na hodowlę owiec. Nadal istniały tu stajnie, w tym jedna dla koni pańskich

Rytlowie - w latach 20-tych XIX w. dobra bialskie zostały rozparcelowane, a folwark przeszedł w ręce Rytlów. W tym czasie został wybudowany dwór.

Zborowscy - od początku XX w. Już w latach 20. XX w. rozpoczęli parcelację majątku, a około 1933 r. nastąpił podział pozostałej po parcelacji części majątku o powierzchni około 350 ha pomiędzy dwóch braci - Tadeusza i Zygmunta. Podczas wojny majątek znajdował się pod przymusowym zarządem niemieckim, a w 1944 r. został rozparcelowany. We dworze umieszczono początkowo siedzibę gminy, a następnie Gromadzką Radę Narodową.

Kownaty - dwór

W samym sercu wsi znajduje się drewniany, klasycystyczny dwór Rytlów z pierwszej połowy XIX wieku. Dwór od roku 1990 jest własnością prywatną.

Drewniany i otynkowany, o konstrukcji zrębowej, parterowy, częściowo podpiwniczony. Zbudowany na planie prostokąta, dziewięcioosiowy. Dach naczółkowy z więźbą drewnianą, krokwiowo-stolcową. Układ wnętrz dwutraktowy, przebudowany. Narożniki ujmują lizeny. Prostokątne otwory okienne i drzwiowe otoczone są profilowanymi opaskami. Na osi środkowej dwukondygnacyjna wystawka z trójkątnym szczytem podtrzymywanym parą narożnych toskańskich kolumn na cokołach.

Bibliografia:

"Powiat Łosicki". Starostwo Powiatowe w Łosicach.
www.zabytki.pl
"Dokumentacja ewidencyjna założenia dworsko-ogrodowego w Kownatach" - Bończak-Kucharczyk Ewa, Oleksicki Antoni, Kucharczyk Krzysztof, Tomecki Janusz, Cichońska Barbara, Biała Podlaska 1984, Wojewódzki Urzad Ochrony Zabytków w Lublinie, Delegatura w Białej Podlaskiej