Dąbrowa

Dąbrowa to wieś na południu Podlasia, 12 km na północny zachód od Łosic. Do lat 1930 r. nazywała się Duplewice. Inicjatorem zmiany nazwy był miejscowy nauczyciel.

Od XV w. wieś należała do rodziny Grotów herbu Rawicz. Protoplastą był rycerz o imieniu Grot - właścicielem pobliskiego majątku Tokary, który sprawował urząd wojskiego drohickiego.

Dąbrowa - zespół dworski

W południowo-wschodniej części wsi zachował się dwór zbudowany w 1852 roku dla Dobrzyńskich. Później właścicielami byli Bujalscy, a do 1945 r. Ignacy Fonberg. Dawny folwark nosił nazwę Natolin, rozparcelowany został w roku 1945. Później w dworku mieściła się szkoła.

Budynek został wymurowany z cegły i otynkowany. Wzniesiony w stylu późnoklasycystycznym, nawiązuje swym rozwiązaniem do staropolskiego dworku. Dziewięcioosiowa budowla posiada dwutraktowy układ wnętrz.

Od frontu znajduje się trójosiowy portyk wgłębny (ganek kolumnowy, który poprzedza wejście, tworząc główną część fasady budynku) o dwóch kolumnach i dwóch półkolumnach toskańskich.

Sień prowadzi do salonu z wyjściem do ogrodu. Stolarka drzwiowa, okucia i zamki pochodzą z czasu budowy. Czterospadowy dach był pierwotnie pokryty blachą. Piwnice sklepione kolebkowo-krzyżowo.

Nieopodal dworu znajduje się Oficyna dworska z ok. 1850 r. Klasycystyczna, murowana z cegły i kamienia, tynkowana.

Zbudowana na planie prostokąta z dobudowaną od północy późniejszą częścią drewnianą. Usytuowana jest kątem prostym do dworu, na zachód od podjazdu. Parterowy budynek od frontu posiada portyk wgłębny o dwóch półkolumnach toskańskich, ujęty pilastrami. Układ wnętrz jest dwutraktowy z sienią, przebudowany. Czterospadowy dach z dymnikami pierwotnie kryty gontem.

Dąbrowa - park

Zachowały się pozostałości parku krajobrazowego o powierzchni 3 hektarów, z okazami starodrzewu, szpalerami grabowymi i klonowymi, zabytkowymi alejami lipowymi.

Wielki malowniczy staw położony na północny zachód od dworu.

Dąbrowa - mogiła ułana

W centrum wsi znajduje się mogiła 18-letniego ułana, Jana Konarskiego. Na pomniku widnieje napis:

"Jan Konarski żołnierz polski poległ za Ojczyznę 14.08.1920".

Młodzieniec był jednym z obrońców naszego kraju w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Kiedy jechał konno skrajem wsi padło w jego kierunku kilka strzałów. Jedna kula trafiła go w nogę, druga w piersi. Młody ułan spadł z konia, ale noga uwięzła mu w strzemieniu. Koń wlókł go po ziemi kilkadziesiąt metrów. Widziały to wszystko 3 kobiety z Dąbrowy, które zatrzymały konia i zajęły się ciałem poległego młodzieńca. Podczas pochówku koń żołnierza dwa razy zbliżał się do swego zabitego pana i go obwąchiwał... Ciało chłopaka pochowano w przydrożnym grobie, w pobliżu miejsca, w którym poległ, na skraju miejscowości. Na kopczyku ziemi stanął niewielki krzyż.

Po 18 latach od tych wydarzeń z inicjatywy miejscowego felczera i nauczyciela przeniesiono mogiłę ułana w inne miejsce. Właściciel majątku Dąbrowa - Ignacy Fonberg, podarował na ten cel 3 ary ziemi na niewielkim wzniesieniu, w środku miejscowości. 10 listopada 1938 r. dokonano ekshumacji żołnierza.

Pogrzeb, który nabrał wymiaru uroczystości patriotycznej, odbył się 11 listopada 1938 r. - w 20 rocznicę uzyskania niepodległości. Było to ważne wydarzenie: brali w nim udział wspomniany Ignacy Fonberg wraz z rodziną, starosta siedlecki oraz wielu mieszkańców Dąbrowy i okolicznych miejscowości. Uroczystościom przewodniczył komendant "Strzelca" Ludwik Kalicki. Uczestnicy tego wydarzenia całe życie pamiętali wiersze, które wówczas deklamowali.

"Zagrajcie nam dziś dzwony
Wesoło i rozgłośnie
Bo dla nas listopad
Podobny jest wiośnie..."

Bibliografia:

1. "Mapa topograficzna Polski: Siedlce". Marta i Piotr Śliwińscy; Wojskowe Zakłady Kartograficzne, Warszawa 1997.
2. "Przewodnik: Siedlce" Cezary Ostas; PTTK Oddział "Podlasie" w Siedlcach, Siedlce 2003.
3. "Gdzieś pod cierniami..." Zbigniew Juśkiewicz; Tygodnik Siedlecki, Siedlce 2005.
4. www.zabytki.pl