Bejdy

9 km na południowy zachód od Łosic oraz 2,5 km na północ od Klim położone są Bejdy - stara wieś szlachecka.

Wieś założona przez Karola przydomek Młot w XVIII wieku. Legenda głosi, że został wygnany z Żelechowa i kierował się na północny wschód, gdzie miał się osiedlić w pewnym mieście. Podobno znalazł tu tak dogodne miejsce do życia, że osiedlił się tu i sprowadził tutaj swoją rodzinę. Od jego powiedzenia - "Bejdę tu, ni tam" wzięła się nazwa wsi.

Jak podaje XIX-wieczny "Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego" w 1827 r. posiadały one 18 domów, 87 mieszkańców i były gniazdem rodu Rzewuskich z przydomkiem Bejda (mowa oczywiście o drobnoszlacheckim rodzie Rzewuskich, a nie sławnej magnackiej rodzinie). Jak pisał o mieszkańcach Podlasia ks. Krupiński:

"Lud spokojny, smętny, cichy,
Zagrodowej szlachty chmara
Grunt piaszczysty, grząski, lichy
I procesów, co nie miara".

Wieś była podzielona na część "włościańską" (chłopską) i "szlachecką". Dawniej szlacheccy mieszkańcy Bejd (m.in. Mączyńscy, Rzewuscy, Pniewscy, Nurzyńscy) zachowywali odrębność i nawet nie żenili się z mieszkańcami części chłopskiej.

Historią wsi tworzących obecną parafię w Bejdach opisuje pan Tadeusz Krawczak w książce "W szlacheckim zaścianku". Jest ona najpełniejszą dotychczas monografią podlaskiej szlachty zaściankowej, a na jej stronicach wielokrotnie występują zarówno Bejdy, Klimy, jak i Ostoje, Ptaszki czy Suchodołek.

Ze wspomnień mieszkańców wynika, że dawniej istniał w Bejdach folwark, należący do szlachcica imieniem Sowa, a później Beyda. Po bramie wjazdowej, drewnianym dworze na podmurówce w centrum wsi pozostały ślady fundamentów (obecnie miejsce to nazywane jest przez mieszkańców "szlachetczyzną"). W majątku znajdowała się również cegielnia. Folwark rozparcelowano po powstaniu styczniowym. Ziemię sprzedano częściowo miejscowym gospodarzom, a częściowo ludziom z dalszych okolic.
Niegdyś Bejdy należały do parafii łacińskiej w Mordach. Mieszkali też we wsi unici, którzy chodzili do greckiej cerkwi w Próchenkach. Tak jak i inni ucierpieli dotkliwie podczas prześladowań w latach 70. XIX w., a wielu zostało zesłanych na Sybir. Duża, 8-kilometrowa odległość od Mordów sprawiła, że szczególnie wśród starszych mieszkańców wsi Bejdy powstał pomysł budowy własnego kościoła, który wzniesiono w trudnym okresie II wojny światowej (1940-1945). Drewniany (z drewna sosnowego), podłużnego kształtu, ściany na zewnątrz tynkowane i bielone farbą na kremowo, pokryty blachą ocynkowaną. Parafię erygowano w roku 1946. W latach 1987-1990 stary drewniany kościół zastąpiono nowym, murowanym.

Bibliografia:

Materiały nadesłane przez Pana Artura Soszyńskiego.
"Bejdy - parafia Nawiedzenia NMP". Grzegorz Welik; Podlaskie Echo Katolickie, Siedlce.
"Małe Ojczyzny. Zbiór wspomnień". Edward Podniesiński; Siedlce 2005.
"Powiat Łosicki". Starostwo Powiatowe w Łosicach.