czerwiec 2025 r.

Polinowska biesiada historyczna z okazji 520 lat praw magdeburskich dla Łosic (1505 r. - 2025 r.)

10 maja 1505 r. król Polski i Wielki Książę Litewski Aleksander Jagiellończyk na sejmie w Radomiu przeniósł Łosice i jego mieszkańców z prawa litewskiego i ruskiego na prawo magdeburskie: "...Ze specjalnej łaski, dobroci i naszego królewskiego namysłu orzekamy, że wspomniane nasze miasto Łosice w należnych mu restrykcjach i granicach przenosimy z miejscowego prawa litewskiego i ruskiego na prawo niemieckie zwane inaczej magdeburskim, które będzie trwało nieprzerwanie teraz i po wieczne czasy...".

Aby to uczcić odbyliśmy śladami łosickich mieszczan podróż do Radomia, z której relację można prześledzić w poprzednim wpisie. Degustacja piw zakupionych w radomskim browarze "Pivovaria" była pretekstem do biesiady historycznej, która odbyła się w polinowskiej Krypcie.

W szranki stanął Pils (Pilzner), Bursztynowe (Lager), pszeniczne (Weizen), Chytra baba z Radomia (APA American Pale Ale), Koźlak (Bock) oraz Czarny Koń (Ale). I o ile zwiedzania Radomia nie polecamy, to do browaru zajść warto, bo piwa mają naprawdę zacne.

Spotkanie było okazją do podszkolenia się w 'piwnej edukacji', ponieważ wszystkie degustowane piwne style zostały szczegółowo omówione.

W centrum spotkania pozostawała jednak historia. W klimat radomskiego, królewskiego dworu wprowadziły nas nagrania zespołów "Veratus" i "The Medievals", które grają muzykę średniowieczną i renesansową na replikach instrumentów z epoki.

Przypomnijmy, że prawo magdeburskie (prawo niemieckie; łac. Ius municipale magdeburgense, niem. Magdeburger Recht) to średniowieczne prawo miejskie, wzorowane na prawie Magdeburga. W 1035 Magdeburg otrzymał patent nadający miastu prawo do handlu i zjazdów. Prawo to spisane zostało z inicjatywy arcybiskupa Magdeburga Wichmana z Seeburga w 1188, stając się wzorcem dla podobnych regulacji wielu miast środkowoeuropejskich.

Nadanie miastu praw magdeburskich oznaczało wyjęcie mieszczan łosickich spod dotychczasowej władzy wojewodów, kasztelanów, sędziów oraz ich posłańców. Odtąd sądownictwo nad mieszczanami miał sprawować wójt, a sprawami miejskimi zarządzać burmistrz i rajcy, wybierani co roku przez wójta i pospólstwo. Przywilej wyrażał zgodę na wzniesienie siedziby władz miejskich ratusza oraz jatek rzeźniczych, piekarskich, wagi i postrzygalni sukna. Pierwotny dokument, o którym mowa, sporządzony był w języku łacińskim i nie przetrwał do naszych czasów. Jego łacińska kopia zachowała się jedynie w XIX-wiecznym odpisie.

Warto pamiętać też, że użyty w przywileju zwrot dotyczący zachowania przez mieszczan wszystkich zwyczajów i wolności, którymi cieszyli się "ex antiquo" - od dawna wskazuje na dłuższy już okres funkcjonowania Łosic jako miasta.

Wydarzenie to w historii Polinowa jest ważne z dwóch powodów:

Po pierwsze przywilej sankcjonował wcześniejsze przeniesienie miasta na inny teren, co było związane z koniecznością lepszej lokalizacji rynku "in loco digniori". Wytyczony centralnie kwadratowy rynek, z miejscem dla ratusza pośrodku, wybiegającymi z narożników dwoma prostopadłymi do siebie ulicami, które rozdzielały na osiem prostokątnych części przestrzenie przeznaczone pod zabudowę, tworzył podstawę w miarę regularnej sieci ulic i miał kluczowy wpływ na późniejsze położenie Polinowa "międzi Miedzami Błonia Mieskiego y gruntów Pól Mieyskich Łosickich". Cechą wielu jurydyk podlaskich (jaką był Polinów) było pojawienie się ich już w momencie nadawania miastom prawa magdeburskiego.

Po drugie w 1588 r. za zgodą króla Zygmunta III Wazy ważne stanowisko łosickiego wójta objął właściciel Polinowa, podstarości łosicki Jakub Zębocki. Król zgodził się, by dotychczasowy posiadacz wójtostwa w mieście Łosice - Andrzej Ramułt (Ramulth) z Solca mógł ustąpić na jego korzyść z praw do wójtostwa miasta. Zębocki był polecany królowi przez Marcina Leśnowolskiego z Obór, kasztelana podlaskiego, starostę księstwa zatorskiego i starostę łosickiego. Dożywocie zostało rozszerzone na żonę Zębockiego, Annę Woleńską. Wójtostwo łosickie było uposażone w dwie włóki, plac w rynku, karczmę, cztery kotły do warzenia piwa i gorzałki, z których mogli korzystać mieszczanie za opłatą po jednym groszu od każdego wara.

Olbrzymia rola jaką spełniły prawa magdeburskie Łosic dla późniejszego powstania Polinowa była przyczyną hucznych obchodów 500-lecia Łosic dwadzieścia lat temu także na Polinowie. Była okazja do wspominania dawnej imprezy.

Przypomnijmy, że po hucznym przyjęciu dzień wcześniej u Pana Kosieradzkiego orszak królewski i kilkudziesięciu jeźdźców w strojach historycznych zgromadzili się na Polinowie, aby stąd wyruszyć na łosicki rynek i dalej na stadion, gdzie odbywały się główne uroczystości. Relację z tego wydarzenia można przeczytać na stronie "Parada konna z okazji 500-lecia nadania praw miejskich Łosicom".

Na zakończenie spotkania przejrzeliśmy jeszcze plany polinowskich biesiad historycznych na bieżący rok. Okazji do świętowanie nie zabraknie!