Hadynów

Hadynów to wieś na południu Podlasia, położona 5 km na południowy zachód od Łosic. Najstarsza parafia rzymskokatolicka na tym terenie - pierwszy drewniany kościół wzniesiony został już ok. 1410 r., a parafia erygowana została w 1413 r. O kształcie pierwszej drewnianej świątyni nie ma żadnych przekazów. W 1510 roku staraniem Szańkowskich (Bogusława, Marcina, Piotra i Stanisława) i okolicznych mieszkańców wybudowano kolejny drewniany kościół.

Hadynów - kościół

Obecny drewniano-murowany kościół o konstrukcji zrębowej, ufundowali zapewne właściciele wsi - biskupi łuccy na przełomie wieków XVII/XVIII.

W latach 1778 - 1870 został filią parafialnego kościoła w Łosicach. Był kilkakrotnie przebudowywany: restaurowany w 1862 r., przekształcony w latach 1880-1884 i powiększony w 1902 r. (część murowana).

Fasada świątyni (barokowa z eklektyczną) podzielona została na część murowaną i drewnianą. Część drewniana wykonana została z bali sosnowych. Dach jest dwuspadowy z więźbą drewnianą krokwiowo-stolcową i sygnaturką na środku.

Część murowana składa się z trzech prostopadłościanów nakrytych dwuspadowym dachem. Z jednej strony dachu znajduje się krzyż łaciński, z drugiej figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Nad partiami bocznymi tej części świątyni wznoszą się wieżowe hełmy w formie spłaszczonego ostrosłupa zwieńczonego latarnią z wysoką iglicą.

Z wyposażenia zachowały się w nim m.in. barokowe i rokokowe rzeźby, późnogotycki krucyfiks o cechach ludowych z XVI w., monstrancja zestawiona z szesnastowiecznych elementów (modus, figurka MB), pacyfikał o cechach renesansowych. Ponadto kilka zabytkowych ornatów i dwa dzwony z początków XVII w. (1607 i 1616 r).

Obecnie funkcję kościoła parafialnego przejęła nowa świątynia wybudowana w latach 1994-1996.

Przed wejściem do kościoła leży kamień, z którym wiąże się bardzo ciekawa legenda:

"Przy budowie (pierwszego?) kościoła wielce zasłużyła się swoją pracą pewna stara kobyła zwożąca z lasu drewno potrzebne cieślom. Stara klacz była ślepa, a mimo swej ułomności nie potrzebowała opieki człowieka - drogę z wyrębu do wznoszonego kościoła pokonywała sama. Kiedy dostarczyła ostatnią porcję drewna padła odciskając wcześniej w kamieniu ślad swojego kopyta. Ku jej pamięci położono tenże kamień u wrót kościoła hadynowskiego. Leży tam do dziś".

Tyle mówi ludowa legenda. prawda jest taka, że kamień ten jest niczym innym jak przedchrześcijańskim ołtarzem z wyrytym wgłębieniem ofiarnym. Praktyką każdej nowej, zwycięskiej religii (kultury), było stawianie na miejscu starych - swoich ołtarzy. Wycinano więc święte drzewa i stawiano bielące się świeżością krzyże, święte źródła anektowano jako swoje cudowne. Kamienie ołtarzy ofiarnych stawały się głazami z cudownie odciśniętymi stopami Matki Bożej w Licheniu, zaś tu w Hadynowie odciskiem kopyta pracowitej szkapy. Nie każdy kamień miał to szczęście. Bywały przecież kamienie z odciskiem łapy czy kopyta czartowskiego.

Kiedy budowano na tym niewielkim, ale charakterystycznym wzniesieniu pierwszą chrześcijańską świątynię, od dawna nie było tu za pewne czcicieli starych bogów, zostało jednak święte wzgórze ze swym ołtarzem i czczonym drzewem. Wzgórze zostało zajęte, drzewo ścięte, a kamień rzucony u wrót nowej świątyni na wieczną wzgardę i podeptanie. Co tu robi kobyłka? Kiedy zapomniano o wzgardzonej funkcji trzeba było jakoś wytłumaczyć się z tego kamienia z dziwnym śladem. Ciekawe, że przez setki lat, przy remoncie i rozbudowie starych, a także budowie nowych kościołów pamiętano, by kamień leżał u wrót świątyni. Najpierw na pogardę poganom, potem ku pamięci ślepej kobyłki.

Na cmentarzu grób uczestnika powstania styczniowego - Tomasza Wolskiego.

We wsi zachowały się jeszcze nieliczne zabytki budownictwa drewnianego (chałupy, spichlerze).

Na zachód od wsi nieduży las sosnowy i mała wioska Radlnia, o zabudowie charakterystycznej dla dawnych wsi drobnej szlachty na Podlasiu.

W pobliżu Hadynowa znajdują się wsie: Wyczółki, Szawły i Pietrusy, również pierwotnie zasiedlone przez szlachtę, przybyłą tutaj z Mazowsza. W okolicy Pietrus do niedawna można było oglądać stary wiatrak typu koźlak.

Bibliografia:

1. "Łosice i okolice. Przewodnik turystyczny". Ryszard Chojecki; Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej Lublin i Biała Podlaska 1983.
2. "Śladami sakralnej i świeckiej architektury powiatu łosickiego". Dariusz Stasiuk; Gazeta łosicka 11/2004.
3. "Mapa topograficzna Polski: Siedlce". Marta i Piotr Śliwińscy; Wojskowe Zakłady Kartograficzne, Warszawa 1997.
4. "Powiat Łosicki". Starostwo Powiatowe w Łosicach.
5. Materiały nadesłane przez Pana Artura Soszyńskiego.