nagłówek "Avorum respice mores" (Bacz na obyczaje przodków) – dewiza herbowa przysługująca jedynie hrabiom Ledóchowskim h. Szaława link nagłówka

Przesmyki

Maciej KobylińskiPrzesmyki to wieś na południowym Podlasiu, położona 11 km na północny zachód od Łosic. Powstała prawdopodobnie pod koniec XIV w. na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego jako własność rycerska. W bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. wśród rycerstwa ziemi drohickiej walczył Gryf z Przesmyk, którego później z niewoli krzyżackiej wykupił książę Witold. Była gniazdem rodu Przesmyckich herbu Paprzyca (Kuczaba).

Przesmyki - kościół

Przesmyki - kościół

W 1465 r. Przesmyccy ufundowali pierwszy kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła. Regest poborowy z czasów Stefana Batorego w roku 1580 podaje, że parafia przesmycka była jedną z najrozleglejszych w ziemi drohickiej i liczyła 27 wsi. Drewniany kościół został spalony przez Szwedów w 1657 r.

Przesmyki - kościół

Obecny kościół parafialny pochodzi z 1776 r. Wzniesiony z drewna staraniem proboszcza Ludwika Wessla. Konsekrowany przez biskupa Jana Szyjkowskiego w 1783 r. Kościół w Przesmykach zaliczany jest do najcenniejszych drewnianych zabytków sakralnych południowego Podlasia.

Przesmyki - kościół

Kościół ma konstrukcję zrębową (ściany składają się z ułożonych poziomo belek drewnianych łączonych w narożach). Nie jest orientowany - jego prezbiterium nie jest zwrócone na wschód, a na północ. Ma tę samą szerokość co nawa główna.

Przesmyki - kościół

Trójnawowy korpus ma układ bazylikowy - nawa główna jest wyższa od naw bocznych, ponad dachami w których znajdują się okna doświetlające wnętrze. Po obu stronach prezbiterium znajduje się zakrystia i skarbiec. Ich górne kondygnacje mieszczą loże kolatorskie otwarte-na prezbiterium. Nawy boczne od głównej oddzielają po trzy arkady (luki) wsparte na słupach.

Przesmyki - kościół

Wystrój architektoniczny wnętrza i zewnętrza, a także proporcje bryty świątyni, nawiązują do tradycji architektury klasycystycznej. Górne partie ścian nawy głównej, a także ściany prezbiterium rozczłonkowane są pilastrami (ustawionymi przy ścianie lub częściowo w nią wtopionymi płaskimi filarami, nieznacznie występującymi przed lico ściany). Dekoracją wnętrza jest również ozdobny gzyms. Nadwieszony chór muzyczny zdobi tralkowa balustrada. Dekoracje złożoną z pilastrów zastosowano również na ścianach zewnętrznych.

Przesmyki - kościół

Cały budynek obiega gzyms główny. Również ściany naw bocznych wieńczy gzyms. Okna w nawie głównej są zakończone półkoliście, natomiast w nawach bocznych są prostokątne. Nawę i prezbiterium wieńczy wspólny dach trójpołaciowy, kryty blachą. Ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę zwieńczona jest baniastym hełmem.

Przesmyki - kościół

Ściany i strop kościoła pokrywa polichromia geometryczna z motywami roślinnymi. Pośrodku stropu nawy głównej znajduje się plafon z wizerunkiem Matki Bożej. W centrum stropu nad prezbiterium przedstawienie Ducha Świętego pod postacią gołębicy. We wnętrzu znajduje się sześć barokowych ołtarzy (XVIII w.), przeniesionych tu z Siemiatycz.

Przesmyki - kościół

Ołtarz główny, dwukondygnacyjny (druga połowa XVIII w.) prawdopodobnie wykonany został przez Łukasza Piotra Grzegułkowskiego, snycerza z Drohiczyna. W polu głównym umieszczono obraz "Ukrzyżowanie" po bokach zaś figury św. Barbary i św. Pawła. Druga kondygnacja zawiera owalny obraz "Matka Boża Bolesna". Po obu jego stronach znajdują się figury aniołów, zaś w zwieńczeniu figura Michała Archanioła.

Przesmyki - kościół

W pięciu bocznych ołtarzach obrazy namalowane w latach 80-tych XIX w.

Przesmyki - kościół

Barokowa ambona z XVIII w. z rzeźbą Chrystusa jako Dobrego Pasterza w zwieńczeniu, pochodząca przypuszczalnie z warsztatu Łukasza Grzegułkowskiego.

Przesmyki - kościół

W prezbiterium stalle z XVIII w., w nawach dwa rokokowe konfesjonały z XVIII w.

Przesmyki - kościół

Organy z 1887 r. zbudowane w Lublinie przez Stefana Romańskiego.

Przesmyki - dzwonnica-brama

Na osi kościoła stoi murowana dzwonnica-brama z przejściem ze sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, wzniesiona po 1869 r. Najstarszy dzwon pochodzi z 1721 r.

W zespole kościoła od strony wschodniej znajduje się dziewiętnastowieczna drewniana organistówka będąca świetnym przykładem podlaskiego budownictwa.

Przesmyki - cmentarz

Na cmentarzu parafialnym otoczonym jest murem z polnych kamieni usytuowana jest neogotycka kaplica zbudowana około połowy XIX w., z ludowymi rzeźbami św. Kazimierza i św. Jacka. W sąsiedztwie znajduje się nagrobek Florentyna Lisieckiego, właściciela ziemskiego w formie figury Matki Bożej stojącej na cokole imitującym skalną bryłę oplecioną roślinnością. Większość grobowców należy do starych rodów zamieszkujących Przesmyki i okolice: Głuchowskich, Kalickich, Kamińskich, Kukawskich, Lipińskich, Nasiłowskich, Olędzkich, Paprockich, Przesmyckich, Rzewuskich, Wielogórskich.

Bibliografia:

  1. "Katalog zabytków sztuki w Polsce. Powiat łosicki". Izabella Galicka, Hanna Sygietyńska; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1965.
  2. "Mapa topograficzna Polski: Siedlce". Marta i Piotr Śliwińscy; Wojskowe Zakłady Kartograficzne, Warszawa 1997.
  3. "Przewodnik: Siedlce". Cezary Ostas; PTTK Oddział "Podlasie" w Siedlcach, Siedlce 2003.
  4. "Skarbiec Mazowiecki - szlaki turystyczne obiektów sakralnych w Warszawie i na Mazowszu". Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego
powrót
Ojcowie serwisu Polinów
Łosice i okolice
Kobylińscy
południowe Podlasie
południowe Podlasie
Kobylińscy
Kobylińscy